ΤΟ «ΚΑΙ», Ο «ΟΜΙΛΟΣ ΦΙΛΩΝ ΑΚΤΗΣ», O «N.O.A.» ΚΑΙ Η ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΝΑΥΤΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΑΙΓΙΝΑ

( Η πρώτη δημοσίευση της μελέτης αυτής έγινε στο πανελλαδικής κυκλοφορίας συνδρομητικό περιοδικό ΣΥΛΛΟΓΕΣ, με έδρα την Αθήνα, στο τεύχος Δεκεμβρίου 2022.)

1939 - Η ανακοίνωση του Ομίλου Φίλων Ακτής

     Αφορμή γι’  αυτή τη μικρή έρευνα ήταν η δημοσίευση, στο συνδρομητικό αθηναϊκό περιοδικό ΣΥΛΛΟΓΕΣ, το Νοέμβριο 2022, μιας ανακοίνωσης του Μαΐου 1939 από το παλαιό ναυταθλητικό και εκδρομικό σωματείο ΟΜΙΛΟΣ ΦΙΛΩΝ ΑΚΤΗΣ (Ο.Φ.Α.), που ιδρύθηκε το 1921 και υφίσταται ως σήμερα, με έδρα τις Αχαρνές (εικόνα 1). Με την ανακοίνωση, τα μέλη του Ομίλου ενημερώνονταν επίσημα, ότι μετά από συνεννόηση με την τότε Λιμενική Επιτροπή Αίγινας, έγινε δωρεάν παραχώρηση οικήματος που υπήρχε στο δεξιό, για τον εισερχόμενο, λιμενοβραχίονα (που εμείς οι νησιώτες ονομάζουμε «Και») και αποφασίστηκε η ίδρυση του Α’ Ναυτικού Σταθμού του Ομίλου Ο.Φ.Α., για ναυταθλητικές και αλιευτικές χρήσεις των μελών. Το γεγονός αυτό ήταν πολύ σημαντικό αρχικά για τον ίδιο τον Ο.Φ.Α., αλλά, όπως στη συνέχεια θα παρουσιάσουμε, είχε και ιδιαίτερη τοπική σημασία, αφού αποτέλεσε την αρχή του ναυταθλητισμού στην Αίγινα και τη μετέπειτα δημιουργία του τοπικού Ναυτικού Ομίλου, που όλοι γνωρίζουμε πόσες πανελλαδικές και διεθνείς διακρίσεις έχει επιτύχει. 

Εικόνα 1 - Τα ιδρυτικά μέλη του Ο.Φ.Α.

    Η ανακοίνωση, όμως, αυτή μας δίνει και την ευκαιρία να παρουσιάσουμε την ιστορία και τη διαχρονική εξέλιξη του λιμενοβραχίονα «Και» Αίγινας, που έχει ιστορικό ενδιαφέρον. Εκεί αρχικά, βρισκόταν μια μικρή νησίδα, η ΣΑΡΩΝΙΣ, με δύσκολη πρόσβαση στη στεριά, από βραχάκια. Πάνω της βρίσκουμε στα τέλη του 18^ου αιώνα ένα μικρό ενετικό φυλάκιο, το «ΜΠΟΥΡΤΖΙ» (εικόνα 2). 

Εικόνα 2

    Το μικρό αυτό «επιθαλάσσιον φρούριον» στα Καποδιστριακά χρόνια χρησιμοποιείται ως φυλακές. Ακολούθως, το οίκημα εγκαταλείπεται (εικόνα 3) και ερειπώνεται (εικόνα 4). Στις αρχές του 20^ου αιώνα, στα πλαίσια γενικότερων λιμενικών έργων που περιλάμβαναν εκβάθυνση του λιμανιού και κατασκευή κανονικού διαδρόμου προς τη στεριά, το κτήριο δυστυχώς κατεδαφίζεται και στη θέση του, τη δεκαετία 20, υπάρχει μόνο ένα πρόχειρο κατάλυμα, που είχαν φτιάξει οι ψαράδες (εικόνα 5). 

Εικόνα 3

Εικόνα 4

Εικόνα 5

                                

    Στα μέσα δεκαετίας 30, μιας και η Αίγινα είχε ήδη αρχίσει να γίνεται τόπος προορισμού για εκδρομείς και σκάφη αναψυχής, μεσολαβούν οι Σύλλογοι Αιγινητών Αθηνών και Πειραιώς και το 1939 γίνεται η παραχώρηση στον Ο.Φ.Α., κατασκευάζεται κεραμοσκεπής οικίσκος, ως «Ναυτικός Σταθμός» και απλές εγκαταστάσεις για ελλιμενισμό σκαφών αναψυχής (εικόνα 6). 

Εικόνα 6

    Η κίνηση του Ναυτικού Σταθμού ήταν αξιόλογη από εκδρομικής αλλά και αθλητικής πλευράς. Οι πρώτοι τοπικοί ναυτικοί αγώνες ιστιοπλοΐας και λεμβοδρομιών είναι πια γεγονός. Στο χώρο, εν τω μεταξύ, τοποθετείται και το μνημείο «Ηρώο Πεσόντων». Μεσολαβεί, όμως, ο Πόλεμος και η Κατοχή. Ο Ναυτικός Σταθμός σταματά να λειτουργεί, εγκαταλείπεται και σχεδόν καταστρέφεται.

Την πρώτη μεταπολεμική είδηση για το θέμα εντοπίζουμε το Μάρτιο 1947, στην «αθλητική σελίδα» του περιοδικού ΚΗΡΥΞ ΤΗΣ ΑΙΓΙΝΗΣ. Πληροφορούμαστε ότι ο Ο.Φ.Α. επανέρχεται και σε συνεννόηση «με τον αρχίατρο του Β. Ν. κ. Ηρειώτη και αρκετούς νέους της Αιγίνης» συμφωνείται η ίδρυση του «θυγατρικού» Ο.Φ.Α. Αιγίνης, στον οποίο και παραχωρείται και ό,τι έχει απομείνει από τον Ναυτικό Σταθμό. Η ναυταθλητική ιστορία της Αίγινας αρχίζει πλέον και επίσημα, με σημαντικές δραστηριότητες στη συνέχεια. Παράλληλα, στο χώρο του «Και» αρχίζει η τουριστική αξιοποίηση. Σε καρτ-ποστάλ της περιόδου και ιδιωτικές φωτογραφίες ο φακός αποτυπώνει ένα νέο διώροφο οίκημα (εικόνες 7α και 7β), που λειτουργεί ως γραφεία του Ομίλου και αναψυκτήριο.

Εικόνα 7α

Εικόνα 7β - Τρατάρηδες στο ΚΑΙ, το 1945

    Το 1951, σε συνέχεια του Ο.Φ.Α. Αιγίνης, ιδρύεται και εγκαθίσταται ο αυτόνομος Ναυτικός Όμιλος Αιγίνης (Ν.Ο.Α.). Στη διετία 1957 – 1958, στο Χώρο λειτουργεί και ο πρώτος θερινός κινηματογράφος «ΣΙΝΕ – ΝΕΡΑΪΔΑ», με φορητό εξοπλισμό (εικόνα 8). 

Εικόνα 8

  Το 1959, το διώροφο κτήριο κατεδαφίζεται και λίγο αργότερα το «Ηρώον» μεταφέρεται στη σημερινή του θέση, την πλατεία «Εθνεγερσίας». Στη συνέχεια και ενώ ο χώρος έχει περιέλθει στο Λιμενικό Ταμείο, κατασκευάζεται το ισόγειο κτήριο, που υπάρχει και σήμερα, στεγάζει τα γραφεία του Ν.Ο.Α. και εκμισθούμενο αναψυκτήριο (εικόνα 9). Ως πρόσφατα, στο σημείο υπήρχε και απόληξη κεντρικού αγωγού ύδρευσης, όπου τα υδροφόρα πλοία έφερναν νερό για τις υδρευτικές ανάγκες του Νησιού. 

Εικόνα 9 - Το ΚΑΙ, σήμερα

    Αυτή σε συντομία είναι η ιστορία του λιμενοβραχίονα «Και» και της αρχής της ναυταθλητικής δραστηριότητας στην Αίγινα, που ξεκίνησε από τον  Όμιλο Φίλων Ακτής. Ευχόμαστε στο Ναυτικό μας Όμιλο πάντα επιτυχίες, υγεία και πρόοδο για τα στελέχη, τους αθλητές και τις αθλήτριές του και πάντα επιτυχίες.

ΠΗΓΕΣ: Για την παρούσα έρευνα χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από: Το φωτογραφικό αρχείο και την επανέκδοση του "Κήρυκα Αιγίνης" του Νεκτάριου Κουκούλη, το περιοδικό ΣΥΛΛΟΓΕΣ, τα φωτογραφικά αρχεία της Αρτ. Λαβούτα και του Βασίλη Οικονόμου. Ευχαριστώ τον υπεύθυνο του περιοδικού ΣΥΛΛΟΓΕΣ και παλιό φίλο Αργύρη Βουρνά για την τιμητική δημοσίευση.