1902 (Απρίλιος): "Εξετάσεις της Γυμναστικής των Δημοτικών Σχολείων"

Μια εξαιρετική δημοσίευση της εφημερίδας Αθηνών ΝΕΟΝ ΑΣΤΥ, έρχεται να προσθέσει μια ακόμα ψηφίδα στο σχεδόν ανεξερεύνητο "τοπίο" της καθημερινότητας στην Αίγινα των τελών 19ου, αρχών 20ού αιώνα. Οι, σήμερα γνωστές ως "γυμναστικές επιδείξεις", τότε "εξετάσεις Γυμναστικής" των Δημοτικών Σχολείων των Αρρένων και ιδιαίτερα εκείνες των Θηλέων, στις αρχές Απριλίου του 1902, είχαν αποτελέσει κοινωνικό γεγονός και ο τότε τοπικός ανταποκριτής της εφημερίδας (αναζητούμε το όνομα) μας χαρίζει μια ζωντανή και παραστατικότατη περιγραφή και μια χρήσιμη απαρίθμηση των εκπαιδευτικών της εποχής, διαβάζοντας την οποία ο καθένας κάνει τις προσωπικές του διαδρομές μέσα στο χρόνο, ανασύροντας μνήμες ή διηγήσεις αλλοτινών εποχών. Το κείμενο αποδελτιωμένο πιστά, πλην του πολυτονικού, έχει ως εξής:

 

Την παρελθούσαν Κυριακή εγένοντο εν συρροή κόσμου αι εξετάσεις της γυμναστικής των δημοτικών σχολείων των αρρένων, στεφθείσαι υπό σχετικής επιτυχίας, λαμβανομένου υπ’ όψιν ότι ουδείς των διδασκάλων είνε ειδικός γυμναστής. Εξαιρετικήν επιτυχίαν έσχον οι μαθηταί της Γ’ τάξεως υπό την διδασκαλίαν του κ. Σ. Λαύβων, όστις εδέχθη τα συγχαρητήρια των παρισταμένων. Συγχαίρομεν τους διδασκάλους κ. κ. Πελεκάνον, Ι. Κ. Μουζάλαν και Αντ. Καρύδην. Χθες δε εγένοντο αι του δημοτ. Σχολείου των θηλέων καθ’ ας δεν θα είπομεν υπερβολήν ότι συνέρρευσεν άπασα η πόλις. Είνε σπάνιαι αι εορταί εις την Αίγιναν, μία όμως εκ των σπανιωτέρων και λαμπροτέρων υπήρξεν η χθεσινή. Πρώτη προσέρχεται εις τον στίβον η πρώτη τάξις υπό την διδασκάλισσαν δα Άννα Λιζάρδου με τα μικροσκοπικάς μαθητρίας ομοιομόρφως απάσας ενδεδυμένας εν λευκή περιβολή. Μετά διάφορα γυμνάσματα εκτελούσιν ωραιότατον παίγνιον με διαφόρους ελιγμούς ψάλλουσαι το άσμα «της εξοχής πουλάκια» κλπ. Υπό τα ζωηρά χειροκροτήματα του πλήθους αποχωρεί η πρώτη τάξις και προσέρχεται η Δευτέρα υπό την διδάσκαλον δα Μαρίκαν Κολωλού, ψάλλουσαν το «Με το κουπί στο χέρι». Εδώ τα γυμνάσματα είνε σοβαρώτερα και εκτελούνται μετ’ εξαιρετικής επιτυχίας. Ιδίως έκπληξιν προκαλεί το ρυθμικόν του βαδίσματος και των κινήσεων. Την αυτήν επιτυχίαν έσχον αι μαθήτριαι της 3^ης τάξεως υπό την αυτήν διδασκάλισσαν. Μετά διάφορα γυμνάσματα, μετά της  αυτής ρυθμικότητος εκτελεσθέντα, επακολουθεί παίγνιον μετ’ άσματος, όπερ εκτελείται διά διαφόρων ελιγμών και κινήσεων αναλόγως της εννοίας των φράσεων του άσματος. Καταχειροκροτουμένη και η τάξις αύτη αποχωρεί και προσέρχεται ψάλλουσα το «από κρότων οργάνων βοΐζει» (σ.σ. αφορούσε τη μάχη στο Χάνι της Γραβιάς), η δ’ τάξις υπό την διευθύντριαν κ. Όλγαν Μπήτρα. Εδώ η επιτυχία φθάνει εις το κατακόρυφον. Το σταθερόν και ρυθμικόν βάδισμα, αι κανονικαί κινήσεις, αι ομοιόμορφοι κυανόλευκοι ενδυμασίαι των μικρών μαθητριών προξενούσιν έκπληξιν και θαυμασμόν και το πλήθος καταχειροκροτεί. Τέλος προσέρχονται πάσαι αι τάξεις και μετά διαφόρους ελιγμούς σχηματίζουσι τετράγωνον και ψάλλουσν τον Εθνικόν  Ύμνον. Συγκίνησις κατέχει όλους οίτινες ασκεπείς ορθούνται ενώ οι αξιωματικοί χαιρετώσι στρατιωτικών. Μετά τοιαύτης επιτυχίας έληξαν αι εξετάσεις της Γυμναστικής χάρις εις τας διακεκριμένας διδασκαλλίσας αίτινες απέσπασαν δικαίως τα θερμά συγχαρητήρια όλων. Ημείς ευχόμεθα όπως το επόμενον έτος η αυτή επιτυχία στέψη τας εξετάσεις αμφοτέρων των σχολείων.

 

Έρευνα: Νεκτάριος Γ. Κουκούλης. Πηγή: Εφημερίς ΝΕΟΝ ΑΣΤΥ (φ. 122, 11/4/1902)

 

 

1867: Ο "ΑΝΤΙΒΑΣΙΛΕΥΣ" ΕΙΣ ΤΟΝ ΝΑΟΝ ΔΙΟΣ ή ΑΘΗΝΑΣ (Αφαίας)

  Κοσμικό και ειδησεογραφικό γεγονός η επίσκεψη του "Αντιβασιλέως" (σ.σ. δεν αναφέρεται όνομα) και της συνοδείας του στο Ναό της Αφαίας, που τότε θεωρείτο ως αφιερωμένος στο Δία ή κατ' άλλους στην Αθηνά. Η μετάβαση έγινε με την "ατμοημιολία Πάραλος", μέσω του όρμου της Αγίας Μαρίνας. Την είδηση βρίσκουμε στην αθηναϊκή εφημερίδα της εποχής "ΑΙΩΝ", που εκδιδόταν κάθε Δευτέρα και Πέμπτη. 


Φωτογραφία αρχείου

 

  Η είδηση εντοπίστηκε στα "Διάφορα" του φύλλου της 8ης Ιουνίου 1867 και έχει σημαντική αξία για τα τεκταινόμενα στην Αίγινα και την κατανόηση των λόγων που την έκαναν γνωστή στο "κλεινόν άστυ", που δεν ήταν άλλοι από την ιστορία και τα μνημεία της, εκείνη την εποχή. Το κείμενο, αποδελτιωμένο, έχει ως εξής:

 

   Ἡ Α. Ὑψ. ὁ Ἀντιβασιλεύς, ἐπιβὰς περὶ τὴν ὥραν 3 μ. μ. τῆς Τρίτης ἐπὶ τοῦ μικροῦ ἀτμοπλοίου ἡ «Πάραλος», ἔπλευσεν εἰς Αἴγιναν, ὅπως ἐπισκεφθῇ τὸν ναὸν τοῦ Διὸς ἢ τῆς Ἀθηνᾶς, εὐθὺ ἀποβιβασθεὶς εἰς τὴν παραλίαν, ἐφ’ ἧς ἐγείρονται τὰ λείψανα αὐτοῦ. Ἡ Α. Ὑψ. ἐπέστρεψεν εἰς Ἀθήνας τὴν αὐτὴν ἡμέραν, περὶ τὴν ὥραν δωδεκάτην τῆς νυκτός. Μετὰ τοῦ Ἀντιβασιλέως, προσκληθέντες, συναπέπλευσαν, ἐκτὸς τοῦ ὑπασπιστοῦ Κ. Δ. Παπαδιαμαντοπούλου καὶ τοῦ διαγγελέως τῆς ὑπηρεσίας Κ. Χρ. Γρίβα, ὁ πρέσβυς τῆς Ῥωσσίας Κ. Νοβικώφ, ὁ γραμματεὺς τῆς ῥωσσικῆς πρεσβείας πρίγκιψ Γκαγκάριν καὶ ὁ μέλλων νὰ διαδεχθῇ τὸν Κ. Βούτακωφ εἰς τὴν διοίκησιν τοῦ «Μεγάλου Ναυάρχου» πλοίαρχος Φεοδόροβιτς, πρὸ ἡμερῶν τινων ἀφιχθεὶς εἰς Ἀθήνας.

 

Η ατμοημιολία ΠΑΡΑΛΟΣ

ΕΡΕΥΝΑ: Νεκτ. Κουκούλης ΠΗΓΕΣ: Εφημερίς ΑΙΩΝ, Φωτ. Αρχεία Ν. Μακκά και Κ. Νιγδέλη, Αρχεία Βουλής και Νεκτ. Κουκούλη

 

1877: "ΑΝΑΚΑΛΥΨΙΣ ΟΠΙΣΘΟΓΕΜΟΥΣ ΚΑΝΟΝΙΟΥ"

Να τι ανακάλυψε η ερευνητική μου σκαπάνη στην ημερήσια αθηναϊκή εφημερίδα "ΕΦΗΜΕΡΙΣ" της 22ας Φεβρουαρίου 1877. Την είδηση αυτή συνδυάζουμε με τα λίγα διάσπαρτα κανόνια που υπάρχουν σε δημόσιους χώρους και την ανάγκη προστασίας και συντήρησής των. Ακολουθεί αποδελτιωμένο το κείμενο και αυτούσια "σπαράγματα" από το σχετικό φύλλο:

 

"Πρό τινων ἡμερῶν σπογγαλιεῖς ἀνεκάλυψαν ἐν τῷ βυθῷ τῆς θαλάσσης παρὰ τὴν νῆσον Αἴγιναν μεσαιωνικὸν ὀπισθογεμὲς κανόνιον. Τὸ κανόνιον τοῦτο ἀνασυρθὲν ἐκ τοῦ βυθοῦ ἔχει ὕψος μέτρου 1,10 περίπου, εἶνε δὲ περίεργον λίαν. Φρονοῦμεν ὅτι τὸ ὑπουργεῖον τῶν ναυτικῶν δέον νὰ τὸ παραλάβῃ διὰ νὰ τὸ τοποθετήσῃ ἐν τῷ μουσείῳ τοῦ ναυστάθμου Πόρου."

 

1926: Η "ΚΟΙΝΟΤΗΣ ΑΙΓΙΝΗΣ" ΣΕ ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΟ ΟΔΗΓΟ

   Το κείμενο που ακολουθεί εντοπίσαμε σε σπάραγμα ταξιδιωτικού οδηγού, χωμένο στα … «ψιλά» κάποιας αθηναϊκής δημοπρασίας συλλεκτικών ειδών. Δημοσιεύεται απ' όσο γνωρίζουμε για πρώτη φορά. Ενώ η αρχική ανάγνωση του κειμένου δεν υπόσχεται πολλά και ενδεχομένως περιέχει λάθη ή έχει παραλείψεις, ξαφνικά διαβάζοντας επαγγέλματα και ονόματα, νιώθεις σα να περιδιαβαίνεις στα σοκάκια της πόλης σε αλλοτινές εποχές. Οι συγκρίσεις, επίσης, με το σήμερα σου δίνουν την αίσθηση δύο κόσμων, που σε κάποια σημεία τους χωρίζει αγεφύρωτο κενό. Αν και η αναγγελία της δημοπρασίας λέει ότι αποτελεί τη σχετική με την Αίγινα καταχώρηση του «Ελληνικού Οδηγού της Παλαιάς Ελλάδος», εκδόσεων «Πυρσός», του έτους 1926, θεωρώ ως αυξημένη πιθανότητα να προέρχεται από τον «Οδηγό Ταξιδιώτου», εκδόσεων Ελευθερουδάκη,  που εκδόθηκε την ίδια χρονιά. Το βέβαιο είναι το έτος, λόγω του αναφερόμενου Προέδρου της Κοινότητας, Σπύρου Ρόδη. * 

ΑΙΓΙΝΑ (Κάτοικοι  10.336)

Κοινότης της ομωνύμου νήσου, του νομού Αττικής και Βοιωτίας. Κείται επί της Δ. παραλίας της νήσου αντικρύζουσα την προς τον Σαρωνικό έξοδον της διώρυγος της Κορίνθου. Σύγκειται εκ της ομωνύμου πρωτευούσης, του συνοικισμού Άγιοι Ασώματοι (κάτοικοι 466) και των Μονών «Κοίμησις Θεότόκου» (μοναχοί 8) και «Αγία Τριάς» (μοναχαί 25).

Η Νήσος Αίγινα κείται 15 ναυτικά μίλια ΝΔ του Πειραιώς, ωνομάζετο δε εις την αρχαιότητα «Οινοπία», του ονόματος Αίγινα προελθόντος εκ της ομωνύμου μητρός του Αιακού, ερωμένης του Διός. Νήσος πετρώδης και άνυδρος  – οι  κάτοικοι υδρεύονται από δεξαμενών ομβρίων υδάτων –έχουσα κορυφήν το Όρος (531 μέτρα) εφ’ ου ναΐσκος Προφήτου Ηλιού, επί της θέσεως ποτέ Ιερού «Πανελληνίου Διός».  – Ώρας  2,20’ προς τα ΒΑ της πρωτευούσης διανοίγεται ο ορμίσκος Αγίας Μαρίνας , παρά τον οποίον οι διατηρούμενοι 22 στύλοι παναρχαίοι  , Ιερού της Αθηνάς. Πολλαχού της νήσου ευρέθησαν τάφοι, «θρακιές» κοινώς, ως και «χελώναι», τα’ αρχαιότερα δηλαδή γνωστά Ελληνικά νομίσματα. Έχει έκτασιν 86 τετραγωνικών χιλιομέτρων και 10.336 κατ. εκ των οποίων αι 5.000 οικούσι την ομώνυμον πρωτεύουσαν. – Ιαματικαί πηγαί εύρηνται εις τα ΒΑ, αι λεγόμεναι «θέρμαι της Παναγίας». – Εις το εν Μονάχω Μουσείον κατάκεινται πολλαί Αιγινητικαί αρχαιότητες, «Μάρμαρα της Αιγίνης» λεγόμεναι κοινώς και συληθείσαι εντεύθεν το 1811.  

Κοινοτικόν Συμβούλιον – Ρόδης  Ν. Σπύρος

Συγκοινωνία – Ατμοπλοϊκώς καθ’ εκάστην (και δις της ημέρας) εκ Πειραιώς και εκείθεν εις Πόρον. Μέθανα και Ναύπλιον. Ο διάπλους από Πειραιώς είναι ωρών 1,30’-145’. – Εσωτερικώς οδοί βαταί και ημιονικαί. – Ταχυδρομείον, Τηλεγραφείον.

Λιμήν – Μικρός, αλλά κλειστός  και ασφαλής, κατόπιν των τελευταίως ενεργηθεισών εν αυτώ σχετικών έργων. – Φανός λιμένος φωτός σταθερού, εντάσεως 5 ναυτικών μιλλίων.              

Προϊόντα – Εξαιρετικής ποιότητας ρητινίτης οίνος μεγάλης παραγωγής, εξαγόμενος και εις Αθήνας και Πειραιά. – Έλαιον, σταφυλαί, δημητριακοί καρποί και ιδίως κριθή, εξ ης χωρικοί κατασκευάζουσι τον συνήθη των άρτον, αμύγδαλα, σύκα, μέλι. Σκόρδα εν αφθονία κλπ, ως και οίνος ανθοσμίας «ηλιαστός» εξαίρετος. Κυψέλαι 560.                                                                

Σπογγαλιεία – Κυρίως οι Αιγινήται ασχολούνται εις την σπογγαλιείαν εις τα παράλια της Αφρικής (Τριπολίτις, Κυρηναϊκή κλπ), διατηρούντες περί τα 80 πλοιάρια (Σκάφανδρα), απασχολούντα περί του 700 – 800 άνδρας.                                                                                                             

Αγγειοπλαστική  – Και αύτη εν Αιγίνη ακμάζει τα μάλιστα δε. Πεφημισμένα είναι τα «αιγινήτικα κανάτια» εξ οπτής γης.                                                                                                                                

Αρχαί – Ειρηνοδικείον, Διεύθυνσις Αστυνομίας, Υποτελωνείον, Λιμενικόν Ταμείον -Πρόεδρος ο εκάστοτε Ειρηνοδίκης-, Λιμεναρχείον Μονοπωλείων, Αποθήκη, Καπνοκοπτήριον, Συμβολαιογραφείον.                                                                                                                             

Φυλακαί – Σωφρονιστικαί (το επί Καποδιστρίου Ορφανοτροφείον). Διευθυντής: Μπακούρης Γ. Ιατρός. Κατάδικοι 400 περίπου, καταγινόμενοι εις διαφόρους τέχνας και δη την ξυλουργίαν και την κανατοποιΐαν.                                                                                                                                                  

Ναοί – Άγιος Νικόλαος, Αγία Παρασκευή, Κοίμησις της Θεοτόκου, Παναγίτσα, Αγία Σωτείρα (Φυλακών).                                                                                                                                                   

Μοναί – «Αγία Τριάς» των Καλογραιών, «Κοίμησις της Θεοτόκου» ίδρυμα του Ι’ αιώνος εις απόστασιν ωρών 1,20’.                                                                                                                             

Σχολεία – Ελληνικόν πλήρες, Δημοτικόν αρρένων πλήρες, Δημοτικόν θηλέων πλήρες.

Σπύρος Ρόδης
 (Αρχείο Δήμου Αίγινας)

Επαγγελματίαι
Αγγειοπλαστεία – Γκαρής Αργύριος. Αποικιακά και Εδώδιμα – Αγγελόπουλος Π., Αλιμπράντης Σ., Αλυφαντής Γ. και Π., Ηλίας Παντελής, Κακούσης Γ., Καψάλης Αθανάσιος, Κουκούλης Α., Λαούτας Γ., Λεούσης Σωτήριος, Νικολάου Δ., Χελιώτης Γεώργιος. Αλευρόμυλοι – Κουκούλης Νικ., Φουντούλης Δημήτριος. Ατμοπλοϊκών Εταιρειών Πρακτορεία – Γκίκα Γουδή Λεούση, Παπαλεονάρδου, Τζων, Παληού. Βαρελοποιεία – Παπαλεονάρδου Διονύσιος. Δικαστικοί κλητήρες – Κρεούζης Χ. Δικηγόροι – Λυκούρης Γεώργιος. Εγχώρια προϊόντα – (Εξαγωγείς) Κουκούλης Λ., Πέτρου Δ. Ελαιοτριβεία – Αθανασίου Γεώργιος, Βατικιώτης Παντελής, Γαλάνης Δ., Γαρουφάλης Π., Μαλτέζος Δ. Εμπορορραφεία – Βαλσαμάκης Μ., Γκούβης Βασίλειος, Δαζέας Δημ., Χαριλάου Εμμανουήλ, Τζίνης Διονύσιος. Εφημερίδων πράκτορες – Μπακούρης Δ. Ιατροί – Μπακούρης Γ., Παπαματθαίου Δ., Παπαχρήστου Γ., Πέπας Νικόλαος. Ιστιοφόρα – (Ιδιοκτήται) Αδάμ Ευστάθιος, Κουκούλης Δ., Κορορός Κ. Μιχ. Και Νικ., Κρητικός Αντώνιος, Λυκούρης Νικ., Πέπας Βασίλειος, Πέπας Γεώργιος. Ιχθυοπωλεία – Βατίστας Γ. και Ι., Γιαννούλκης Ι., Κορορός Σταμάτιος, Μπότσαρης Μ. Καπνέμποροι – (μηχανή κοπής) Μαρίνης Ευάγγελος, Χαλδαίος Π. Καπνοπωλεία – Μαρίνης Ευάγγελος, Χαλδαίος Π. Καφφενεία – Ανδρέου Νικόλαος, Αντωνίου Γεώργιος, Γιαννούλης Π., Γκίκας Δ., Εμμανουήλ Ε., Λεούσης Δημήτριος, Μαλτέζος Γρηγόριος. Κουρεία – Γιαννούλης Σ., Κανελλάς Α., Λυκούρης Νικόλαος, Μωραΐτης Ε. Μαγειρεία – Λεούσης Β. (προκυμαία). Μαίαι – Πρωτονοταρίου Αγγελική, Χαλδαίου Αγγελική. Ναυπηγεία – (πλοιαρίων) Πέπας Γεώργιος, Σακκιώτης Αντώνιος. Ναυτικά είδη – Αλυφαντής Παναγιώτης, Ηλίας Παντελής, Καψάλης Αθανάσιος, Μοίρας Ι. Ξενοδοχεία – Βουτέρης Γ. Ξυλείας έμποροι – Εμμανουήλ Σωκράτης, Μπήτρος Ιωάννης και Κων/νος. Ξυλουργεία & Τορνευτήρια – Μαργαρώνης Ανδρέας, Πέπας Π., Σακελλαρίου Γ., Φαλιέρος Μιχαήλ. Οινοπωλεία – Ανδρέας Νικ., Γεωργαλάς Α., Γιαννούλης Π., Εμμανουήλ Θ., Καλοκέντη Αδελφοί, Κανελλάς Α., Κάτσας Γ., Κωνσταντίνου και Νικολάου, Κατσιμίγκου Δ. και Σ., Κουκούλης Π., Κουνάδης Ν., Μαλτέζος Γεώργιος, Μοίρας Π., Μπακούρος Δ., Μπακούρος Σ., Μπήτρος Α. Δ. και Γ., Παυλινέρης Γεώργιος, Σκριβάνος Π., Στάθης Κ., Τριανταφύλλου Α., Χελιώτης Π. Οινοπνευματοπωλεία – Ζέρβας Σπυρίδων. Σκάφανδρα (σπογγαλιείας) – Γιαννέλης Ι., Μαΐλης Μιχαήλ, Σαρρής Ιωάννης . Σπόγγων (έμποροι & εξαγωγείς) – Βουβούλης Ν., Γεωργούλης Γεώργιος, Γιαννέλης ή Πετράς Δ., Κατσιμίγκος Ευάγγελος. Σπόγγων (μεσίται) – Βογιαντζής Κ., Κατσιμίγκος Ευάγγελος. Σχοινίων πλεκτήρια – Ανδρώνος Γεώργιος, Κοσμάς Ιωάννης. Υφάσματα – Αγγελόπουλος Π. και Χ., Γρυπαίος Π., Ηλαίας Παντελής, Λελουδάκης Κ., Πάσχας Γ., Βατίστας Κων/νος. Φαρμακεία – Παπαλεονάρδος Δ., Ρόδης Σπυρίδων. Χαρτοπωλεία & Βιβλιοπωλεία – Βότσης Νικόλαος, Μοίρας Ιωάννης.

ΕΡΕΥΝΑ - ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ: Νεκτ. Γ. Κουκούλης

* Τηρήθηκε η σύνταξη και ορθογραφία του κειμένου (πλην του πολυτονικού συστήματος). Η χρήση του συνόλου ή τμήματος του κειμένου, για όποιον δεν διαθέτει αποδεδειγμένα το πρωτότυπο, επιτρέπεται μόνο μετά από συγκατάθεση του διαχειριστή του ιστολογίου.