1953 - ''ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ": Άρθρο του Στέλιου Ξεφλούδα για την Αίγινα και το Μορφωτικό της Σύλλογο

   Ξεφυλλίζοντας παλιά ελληνικά περιοδικά μπορείς να βρεις σημαντικά πράγματα, αν οπλιστείς με επιμονή και υπομονή. Το περιοδικό "ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ", που ιδρύθηκε από τον Γρηγόρη Ξενόπουλο, φιλοξένησε σημαντικότατους ανθρώπους του πνεύματος και καθιερώθηκε ως ένα από τα πλέον έγκυρα νεότερα περιοδικά για τα ελληνικά γράμματα. Ερευνώντας το, στο τεύχος Ιουλίου 1953 και στην ενότητα "Επικαιρότητες" συναντήσαμε ένα πολύ όμορφο μικρό άρθρο, με τίτλο "Ένα ενδιαφέρον πνευματικό κέντρο". Ο συγγραφέας του, που υπογράφει με τα αρχικά "Σ. Ξ.", με αφορμή τη δράση του Μορφωτικού Συλλόγου "Ο Καποδίστριας" και με λίγα περιεκτικά λόγια, παρουσιάζει την πολιτιστική και ιστορική σπουδαιότητα του Νησιού μας. Καθώς το διαβάζεις, καταλαβαίνεις ότι ο "Σ. Ξ." δεν αγαπούσε απλά την Αίγινα, αλλά είχε ζήσει σε αυτήν και γνώριζε την ιστορία της. Κατά τη γνώμη μου, δεν θα μπορούσε να είναι άλλος από το Στέλιο Ξεφλούδα*. Αξίζει να το διαβάσουμε:

""  Υπάρχει στην Αίγινα ένας αξιόλογος Σύλλογος, ο «Μορφωτικός Σύλλογος Αιγίνης», που αναπτύσσει πολύ ενδιαφέρουσα δράση στον πνευματικό τομέα. Οργανώνει διαλέξεις, θεατρικές παραστάσεις, συναυλίες, μαθήματα για την καταπολέμηση του αναλφαβητισμού. Γενικά προσπαθεί με κάθε τρόπο να διαδόσει (sic) τα γράμματα και την τέχνη και να ανυψώσει την πνευματική στάθμη του τόπου. Μαζί με την «Καποδιστριακή Βιβλιοθήκη», που ολοένα πλουτίζεται με νέα βιβλία και που αποτελεί υπόδειγμα άριστα οργανωμένης Λαϊκής Βιβλιοθήκης με δανειστικό τμήμα, για την οποία επαινετικότατα άρθρα δημοσίεψαν (sic) ξένες εφημερίδες και περιοδικά, συνεχίζει την πνευματική παράδοση του νησιού. 

   Η Αίγινα έχει μεγάλη ιστορία, Είναι γεμάτη μνημεία αρχαία και νεότερα. Έχει ζωγραφικότατα τοπία, χρώμα, έκφραση. Ατμόσφαιρα. Παντού κάτασπρες μικρές εκκλησίες όλο γαλήνη και ειρήνη. Γραμμή λεπτή από βουνά που κατεβαίνουν ως τη γαλάζια θάλασσα. Ήταν πρωτεύουσα της Ελλάδος. Σ’ έναν ήσυχο δρόμο υψώνεται ακόμα το Κυβερνείο, όπου ήταν το γραφείο και ο κοιτώνας του Καποδίστρια. Είχε Εθνικό Μουσείο που ίδρυσε ο Καποδίστριας, γιατί πίστευε ότι «προς απόκτησιν αρετής και σοφίας ισχυρότατα ελατήρια είναι αι λαμπραί αναμνήσεις της φιλοκαλίας και της ευφυΐας και του πολιτικού μεγαλείου των προγόνων μας». Είχε ακόμα το 1830 Εθνική Βιβλιοθήκη, Εθνικό Τυπογραφείο, σχολεία στα οποία δίδαξαν ο Ανδρ. Μουστοξύδης, ο Γρηγόριος Κωνσταντάς, ο Νεόφυτος Δούκας, ο Γ. Γεννάδιος.

Στέλιος  Ξεφλούδας
(1902 - 1984)

Είδε στους δρόμους της, τους τόσο γραφικούς να κυκλοφορούν τον Κανάρη, τον Πετρόμπεη, το Μαυροκορδάτο. Στην Αίγινα συγκεντρώθηκαν κάποτε όλοι σχεδόν «οι διανοούμενοι της αναγεννωμένης πατρίδος μας»: Ο Άνθιμος Γαζής, ο Θεόκλητος Φαρμακίδης, ο Θεόφιλος Καΐρης, ο Σπυρ. Τρικούπης, ο Ιω. Κωλέττης, οι αδελφοί Σκούφοι, οι Σούτσοι και τόσοι άλλοι. Ο Καΐρης προσεφώνησε τον Καποδίστρια στη Μητρόπολη, όταν αποβιβάστηκε στο Νησί.

    Και σήμερα η πόλη της Αίγινας διατηρεί το δικό της χρώμα, τη δική της αρχιτεκτονική πολλά από τα απομεινάρια του παρελθόντος. Υπάρχει το σπίτι του Καζαντζάκη πάνου (sic) σ’ ένα γυμνό ακρωτήριο, μέσα στους ανέμους και τα κύματα, όπου χρόνια έμεινε ο ποιητής της «Οδύσσειας», το σπίτι της Ιουλίας Περσάκη, το σπίτι του Καλμούχου. Πολλοί ζωγράφοι, ο  Βασιλείου, ο Μηταράκης και άλλοι έμειναν στο νησί και ζωγράφισαν τα τοπία του.
  
   Ο «Μορφωτικός Σύλλογος Αιγίνης», που με τόσο ενθουσιασμό και πίστη άρχισε και συνεχίζει το έργο του, έχει δίχως άλλο να επιτελέσει ακόμα πολλά και για την ανάπτυξη της πνευματικής στάθμης του νησιού και για να κάνει γνωστό, όσο μπορεί πιο πλατιά, το τόσο πλούσιο ιστορικό και πνευματικό παρελθόν της Αίγινας.  Σ. Ξ. ""

Έρευνα - Επιμέλεια κειμένου: Νεκτάριος Γ. Κουκούλης

* https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CF%84%CE%AD%CE%BB%CE%B9%CE%BF%CF%82_%CE%9E%CE%B5%CF%86%CE%BB%CE%BF%CF%8D%CE%B4%CE%B1%CF%82