ΕΡΕΥΝΑΜΕ ΚΑΙ ΔΙΑΣΩΖΟΥΜΕ ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ ΤΗΣ ΝΕΟΤΕΡΗΣ ΑΙΓΙΝΑΣ.

Τετάρτη 23 Νοεμβρίου 2022

ΔΙΑΦΘΟΡΑ ΣΤΗ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΙΓΙΝΑ ΤΟΥ 16ου ΑΙΩΝΑ

 

Ο Άγιος Γεώργιος ο Καθολικός

    Σχεδόν όλοι μας, οι επισκεπτόμενοι τη βυζαντινή Παληαχώρα, γνωρίζουμε το Ναό του Αγίου Γεώργιου του «Καθολικού», που βρίσκεται στην άλλοτε κεντρική πλατεία της κοινωνικής ζωής της τότε Χώρας, το «'Φόρο' ή 'πλάστα'». Γι’ αυτό και η ονομασία του Ναού, πριν μετονομαστεί επειδή φιλοξένησε την κάρα του Αγίου Γεωργίου για αρκετό διάστημα, ήταν «Παναγία η Φορίτισσα»*. Ο Ναός αυτός είναι και ο μοναδικός που έχει υποστεί ολοκληρωμένη επιστημονικά συντήρηση, προ 15 περίπου ετών, μετά από συγχρηματοδότηση του Ιδρύματος Λεβέντη, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Παναιγινήτικης Επιτροπής για τη διάσωση της Παληαχώρας.

(* Σύμφωνα με τις πηγές, η αρχική ονομασία του ναού ήταν Παναγία η "μεσοσπορίτισσα")

    Κάθε φορά που περνάμε από τον Άγιο Γεώργιο, λοιπόν, η ματιά σίγουρα θα σταθεί στην επιγραφή του 1533, με λατινικούς χαρακτήρες, χαραγμένη σε πωρόλιθο και τοποθετημένη πάνω από την είσοδο. 

    Ίσως, αρκετοί γνωρίζουμε ότι αυτή η επιγραφή έχει σημασία σημειολογική και ιστορική, γιατί ήταν η τελευταία δημόσια ανάμνηση της μεσαιωνικής «Χώρας», μιας και τέσσερα περίπου χρόνια μετά, η Πρωτεύουσα θα μετατρεπόταν σε σωρό καπνισμένων και ματωμένων ερειπίων από τις δυνάμεις του  Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσσα. Θλιβερό γεγονός, που έδωσε στην μετέπειτα ανοικοδομημένη Πόλη το σημερινό όνομα «Παληα-Χώρα». 





    Η επιγραφή αυτή αναγράφει σε μετάφραση: «Εις τας ημέρας του συνδίκου ενδοξοτάτου κυρίου Αντωνίου Βαρβάρου, τιμιωτάτου συμβούλου της Νεαπόλεως Ρωμανίας, εις την πρώτην Απριλίου 1533». Στο κέντρο υπάρχει το βενετικό οικόσημο της οικογένειας Μπάρμπαρο (d’argent, au cyclamore de gueules), διακοσμημένο με ένα κανάτι, που σύμφωνα με την άποψη του ερευνητή Γκητάκου (1957), μετέπειτα προστέθηκε από το Μπαρμπαρόσσα, γιατί ήταν γιος κανατά. (ευχαριστώ τον κ. Δ. Καμήλο για τη βοήθεια)

    Λιγότεροι όμως σίγουρα, γνωρίζουμε ότι η επίσκεψη του απεσταλμένου από τις βενετικές αρχές του Ναυπλίου Βενετού αξιωματούχου, που ήταν και ο λόγος κατασκευής της επιγραφής αυτής, ήταν η διερεύνηση σοβαρών καταγγελιών περί διαφθοράς των τοπικών αρχόντων, που μάλλον ήταν τόσο εκτεταμένη, ώστε προκάλεσε διαδηλώσεις του Λαού της εποχής εκείνης. 

    Ας δούμε τα όσα εντυπωσιακά αναφέρει ο Ουίλιαμ Μίλερ* στο κλασσικό σύγγραμμά του «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΦΡΑΓΚΟΚΡΑΤΙΑΣ ΕΝ ΕΛΛΑΔΙ» (1908 - ελληνική έκδοση 1960), στηριζόμενος στα ημερολόγια του Βενετού ιστορικού Μάριο Σανούτο, για το θέμα μας:


« …  (Το Νησί της Αίγινας) είχε καταληστευτεί από τούς στυγνούς διοικητές στο διάστημα των τελευταίων τριάντα χρόνων της Βενετσιάνικης κυριαρχίας. Το Νησί ήταν απομακρυσμένο και μοναχικό, οι Βενετσιάνοι ευγενείς ήταν απρόθυμοι να πάνε σ’ αυτό, όπως οι σημερινοί ’Ιταλοί υπάλληλοι δεν πηγαίνουν μ’ ευχαρίστηση στη Σαρδηνία. Από δω μπορούμε να εξηγήσουμε το δυσανάλογο αριθμό των κακών διοικητών σ’ αυτή την περίοδο της ιστορίας του. Τρεις «ρέκτορες» της Αίγινας τιμωρήθηκαν αυστηρά για τις άδικες πράξεις τους, και έ­χουμε μια γραφική διήγηση της υποδοχής πού έγινε, από τους ταλαιπωρη­μένους Αιγινήτες, στον «καπετάνο» της Ναυπλίας που είχε έρθει να κάνει ανάκριση για τη διοίκηση ενός απ' αυτούς τους ένοχους. Μας λέει, πως όλος ο λαός μαζεύτηκε στην πλατεία της Παληαχώρας κραυγάζοντας «Δικαιοσύνη! Δικαιοσύνη! Μάρκος! Μάρκος!», πως είχαν δώσει ένα σάκο γεμάτο έγγραφα, που καθόριζαν τα δικαιώματά τους, στο «ρέκτορα» και πως αυτός είχε επιστρέψει τα πολύτιμα χαρτιά φαγωμένα από τα ποντίκια και κομματιασμέ­να και πως είχε αδιαφορήσει για το παλαιό τους δικαίωμα να εκλέγουν ένα νη­σιώτη, για να κρατάει ένα απ’ τα κλειδιά του χρηματοκιβώτιου και πως απείλησαν να εγκαταλείψουν το Νησί ομαδικά με τον Επίτροπο, ώσπου να επανορθωθούν οι αδικίες που τους έγιναν. Μια λατινική επιγραφή πάνω απ’ την πόρτα της λατινικής εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου στην Παληαχώρα, το οικόσημο του σύμβουλου της Ναυπλίας που πήγε εκεί και μια στάμνα κάτω απ’ αυτά απαθανατίζει την τελευταία, απ’ αυτές τις επιθεωρήσεις στα 1533…»

     Λίγα χρόνια μετά, ήρθε η καταστροφή της βυζαντινής Πρωτεύουσας της Αίγινας, που παρά την μερική ανοικοδόμησή της αρκετά χρόνια αργότερα, ποτέ δεν ξαναβρήκε την παλιά της αίγλη και μεγαλοπρέπεια.

ΠΗΓΕΣ: Για την εργασία αυτή χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από μελέτες ή εκδόσεις των Ουΐλιαμ Μίλερ, Νικολάου Μουτσόπουλου, Μιχαήλ Γκητάκου, Νεκτάριου Γ. Κουκούλη, Χαράλαμπου Πέννα και "Ελληνικής Εταιρείας". 

 *Αξίζει να σημειωθεί και κάτι σίγουρα άγνωστο, ότι μελετώντας σύγγραμμα της ιστορικού Αλεξάντρας Κραντονέλλη για την πειρατεία επί Τουρκοκρατίας (Εστία, 1985), μάθαμε ότι, κατά το ταξίδι της επιστροφής του Αντόνιο Μπάρμπαρο, το πλοίο του έπεσε θύμα πειρατείας και ο ίδιος θύμα απαγωγής, για διεκδίκηση λύτρων. Μια ιστορική λεπτομέρεια άσχετη μεν με το θέμα του άρθρου, αλλά που θεωρήσαμε ότι άξιζε να αναφερθεί. 


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου